วัสดุอุปกรณ์สำหรับการเพาะปลูกเห็ด

          1. เชื้อเห็ดฟาง มีความสำคัญซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการเพาะปลูก ผลผลิตจะมากน้อยแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับเชื้อเห็ดฟาง

          เชื้อเห็ดฟางมีลักษณะคล้ายปุ๋ยหมัก ส่วนประกอบที่สำคัญ คือ ขี้ม้าสดผสมกับเปลือกเมล็ดบัว หรือไส้นุ่น ที่ผ่านการหมักและการฆ่าเชื้อมาแล้ว นำมาบรรจุใส่ถุง เชื้อเห็ดฟางที่ดีจะไม่เป็นสีอ่อนหรือแก่จนเกินไป อายุเชื้อเห็ดฟางจากอ่อนจนถึงแก่ประมาณ 20 วัน สังเกตได้จากเส้นใย เชื้อเห็ดฟางที่อ่อนเส้นใยจะลามจากด้านบนลงมาด้านล่าง ถ้าเส้นใยลามไปได้ครึ่งถุงหรือไม่เต็มถุงแสดงว่าเชื้อเห็ดฟางยังอ่อนอยู่ หากเส้นใยลามถึงก้นถุงแสดงว่าเชื้อเห็ดฟางมีอายุใช้งานพอดีใช้เพาะปลูกได้ แต่เชื้อที่เพิ่งเต็มถุงใหม่ๆ ยังไม่ควรนำมาใช้เพาะปลูกทันที เพราะเชื้อเห็ดอาจจะยังไม่แข็งแรงพอ ควรทิ้งไว้อีก 2-3 วัน จึงจะนำไปเพาะปลูกได้

          การซื้อเชื้อเห็ดฟางไปเพาะปลูกควรกำหนดปริมาณ อายุของเชื้อเห็ดฟางที่จะใช้ให้พอดี เชื้อเห็ดฟางที่แก่ควรเพาะปลูกก่อนและเชื้อที่อ่อนควรเพาะปลูกที่หลัง เพราะเชื้อเห็ดฟางเกดขึ้นแล้วแก่ตังอย่างรวดเร็ว ยิ่งเก็บไว้นานความสามารถก็จะลดลง ไม่เก็บไว้นานเกิน 7 วัน เก็บไว้นานก็ยังสามารถนำไปเพาะปลูกได้แต่ผลผลิตจะลดน้อยลง ไม่ควรเก็บไว้ในที่ร้อนจัด เย็นจัด หรือโดนแสงแดดมากเกินไป

ภาพที่ 7 ถุงเชื้อเห็ดฟาง

(ที่มา : https://goo.gl/gaUr6U)

       2. ฟางข้าว เป็นวัตถุดิบหลักของการเพาะปลุกเห็ดฟาง ใช้ได้ทั้งฟางข้าวเหนียวและฟางข้าวเจ้า แต่ฟางข้าวเหนียวจะได้ผลดีกว่าฟางข้าวเจ้า และฟางข้าวนาปีดีวกว่าฟางข้าวนาปรัง เพราะฟางข้าวเหนียวกับฟางข้านาปีจะมีสารอาหารและน้ำตาลที่เป็นแหล่งอาหารของเห็ดฟางมากกว่า ฟางข้าวสามารถใช้ได้ตั้งแต่โคนถึงปลายยอดฟาง

ภาพที่ 8 ฟางข้าว

(ที่มา : https://www.svgroup.co.th/คุณค่ามหาศาลของฟางข้าว/)

         3. อาหารเสริม การเพาะปลูกเห็ดฟางจะใช้ฟางข้าวอย่างเดียวก็ได้ แต่ถ้าต้องการให้ผลผลิตที่สูงขึ้นจะต้องวัสดุอื่นเพิ่มลงไปด้วย เพื่อเพิ่มอาหารหรือการดูดซับความชื้นและอมความร้อน ในปัจจุบันมีการใช้วัสดุต่างๆ ที่มีความสลายตัวเร็ว มีสารอาหารที่เห็ดฟางสามารถนำไปใช้ได้ เช่น

-      ไส้นุ่น อาจจะใช้ไส้นุ่นมาเพาะปลูกเห็ดฟางโดยตรงก็ได้แทนการใช้เป็นอาหารเสริม

ปัจจุบันจะใช้ใส่นุ่นเป็นอาหารเสริมมากกว่า แต่มีราคาแพง

-      ไส้ฝ้าย หรือขี้ฝ้าย มีการใช้คล้ายกับไส้นุ่น มีราคาถูกกว่า แต่คุณภาพของเห็ดฟาง

โดยเฉพาะกลิ่นและรสชาติสู้อาหารเสริมอย่างอื่นไม่ได้

-      ผักตบชวา นำผักตบชวามาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง ส่วนของ

ผักตบชวาใช้ได้ทุกส่วน ส่วนรากจะให้ผลดีที่สุด รองลงมาคือลำต้นกับใบ

-      จอนและแหน นำมาตากแห้งเหมือนกับผักตบชวา ใช้ได้ทุกส่วน

-      ต้นกล้วย นำมาหั่นแล้วเอาไปตากแห้งให้สนิท

-      ใบและต้นถั่วป่น สามารถนำมาใช้เป็นอาหารเสริมของเห็ดฟางได้ ดอกเห็ดจะมีขนาด

ใหญ่กว่าปกติ แต่สีเข้ม

-      เปลือกถั่วหรือฝักถั่ว นำไปตากแดดจนแห้ง แล้วเอาเมล็ดออก ใช้เป็นอาหารได้อย่างดี

หรือใช้เป็นวัสดุเพาะปลูกแทนฟางข้าวได้

          4. แบบไม้หรือแบบพิมพ์ การเพราะปลูกแบบกองเตี้ยจำเป็นต้องใช้ ซึ่งจะใช้ให้ทำงานง่ายและสะดวกมากขึ้น ทำให้กองฟางข้าวมีขนาด รูปทรงตามที่ต้องการ แบบไม้มีลักษณะเป็นกรอบ 4 ด้าน รูปทรงคล้ายสี่เหลี่ยมคางหมู ด้านบนและด้านล่างเปิดโลง ขนาดที่ใช้กันทั่วไป ความกว้าง 30 เซนติเมตร ความสูง 30-40 เซนติเมตร ความยาว 2-3 เมตร มีที่จับเพื่อสะดวกต่อการยก

ภาพที่ 9 แบบไม้หรือแบบพิมพ์

(ที่มา : http://www.monmai.com/เพาะเห็ดฟางกองเตี้ย/)

       5. ผ้าพลาสติกคลุมแปลง ใช้สำหรับปิดทับกองกองเห็ดฟาง เพื่อรักษาความชื้นในกองเห็ดฟาง ให้มีอุณหภูมิ ความอบอุ่นที่เหมาะสมในการเกิดดอกเห็ด เวลาใช้ต้องตัดเป็นตอนๆ ตามความยาวของกองเห็ด

         6. น้ำที่ใช้เพาะเห็ด ใช้ได้ทั้งน้ำคลอง และน้ำประปา แต่ควรเป็นน้ำที่ไม่มีความเป็นกรดด่างมากเกินไป ค่าความเป็นกรดด่างควรอยู่ระหว่าง 6.5-7.5 หรือค่าเป็นกลาง ต้องไม่มีสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อเห็ดฟาง

          7. วัสดุอื่นๆ  เช่น บัวรดน้ำ จอบ เป็นต้น(บุญส่ง วงศ์เกรียงไกร, 2543, หน้า 25-31)